Zakończył się pierwszy etap zamkowej inwestycji. Południowy i wschodni taras Zamku Książąt Pomorskich w Szczecinie otwarte! Teraz to nowa, atrakcyjna przestrzeń, z której korzystać mogą zwiedzający i uczestnicy wydarzeń kulturalnych. 

– Tarasy południowy i wschodni Zamku Książąt Pomorskich zyskały nowy wygląd i funkcjonalność. Są teraz prawdziwą wizytówką tego miejsca, zakątkiem, który będzie z chęcią odwiedzany przez mieszkańców i turystów. Ale to dopiero pierwszy etap prac. Pozostaje północna skarpa i odbudowa północnego skrzydła po katastrofie. Czekamy na wyłonienie wykonawcy remontu zarówno mniejszego Dziedzińca Menniczego, jak i Dużego Dziedzińca. Mogliśmy się dziś przekonać, jak wiele jest pracy za nami, ale też wiemy, ile jeszcze przed nami. Podjęliśmy się największej inwestycji na Zamku od ponad 50 lat, od czasu powojennej odbudowy zabytku – mówił marszałek Olgierd Geblewicz podczas konferencji prasowej, prezentującej efekty I etapu inwestycji.

– Pragnę bardzo serdecznie podziękować wszystkim, którzy są zaangażowani w te prace. Wykonawców będę dalej dopingował, by jak najszybciej zakończyli to zadanie, choć oczywiście mam świadomość, że nie da się uniknąć obiektywnych czynników, które wpływają na zmiany w pierwotnych harmonogramach. Dotyczy to w szczególności obiektów historycznych, gdzie prace remontowe i rewitalizacyjne muszą być toczone z poszanowaniem chociażby odkryć archeologicznych. Naprawdę warto odwiedzić to miejsce, najbliższa okazja będzie już w najbliższą sobotę.

– To wielka radość, że możemy gościć państwa choćby we fragmencie odrestaurowanej części Zamku Książąt Pomorskich. To, co zobaczyliśmy podczas dzisiejszego historycznego spaceru z Galerią Gotycką w roli głównej, naprawdę zachwyca. Zależało nam, aby podczas dzisiejszego spotkania byli obecni przedstawiciele świata nauki, osoby merytoryczne – a więc pani doktor Małgorzata Gwiazdowska, która służyła swoją wiedzą historyczną, czy też archeolog pan Marek Dworaczyk, który opowiedział, jakie tajemnice z przeszłości odkrywał zamek w czasie prowadzonych prac. Ta inwestycja kosztowała nas naprawdę wiele wysiłku, a pamiętajmy, że na pierwszym planie – obok odbudowy – zawsze mieliśmy bezpieczeństwo. Efekt jest naprawdę wspaniały, możemy być z niego dumni. Jestem pewna, że taras będzie zachwycał również wszystkich mieszkańców – mówiła Wicemarszałkini Województwa Zachodniopomorskiego Anna Bańkowska.

Podczas spotkania licznie zgromadzeni dziennikarze mogli zobaczyć tarasy.

– Otwieramy zamkowe trasy południowy i wschodni. To dla nas bardzo ważna chwila. Dziękuję marszałkowi Olgierdowi Geblewiczowi i Zarządowi Województwa za to, że zdecydował się na to niełatwe zadanie – mówiła dyrektor Zamku Barbara Igielska. – Jak harmonijnie dopasować nowe elementy do zabytkowej budowli, jak sprawnie prowadzić inwestycję, gdy towarzyszą jej badania archeologiczne i kolejne znaleziska? To nie było proste. Ale dziś, gdy widzimy efekty, jest to niezwykle satysfakcjonujące.

Granitowa nawierzchnia, odtworzone ogrodzenie, nowa mała architektura (m.in. pergole, ławki, stylizowane lampy z gryfami, fontanna z głową gryfa pomorskiego), rabaty i donice z zielenią zaprojektowaną w stylu geometrycznym – wszystko to tworzy efektowne otoczenie Zamku od ul. Kuśnierskiej (taras południowy) i od strony Odry (taras wschodni).

Dzięki specjalnym pochylniom i automatycznej platformie tarasy są teraz także dostępne, od ul. Kuśnierskiej, dla osób z niepełnosprawnościami.

Armaty z przełomu XVIII i XIX w., odrestaurowane, osadzone na drewnianych lawetach, powróciły do północno-wschodniego narożnika. U zbiegu tarasu wschodniego z północnym, na zewnętrznej ścianie, znów zawisły oczyszczone tarcze herbowe z lat 70. XX w., symbolizujące pięć pomorskich miejscowości, w których rezydowali książęta z dynastii Gryfitów.

Tarasy są przebudowane i wzmocnione palami oraz iniekcjami. Taras wschodni umocniony został 160. mikropalami. Z kolejnych 103. mikropali stworzona została kurtyna zabezpieczająca, która oddziela zamkowy taras od części skarpy wschodniej należącej do prywatnych właścicieli.

Tarasy są osuszone i zaizolowane. Wymieniono instalacje i stropodachy. Odpowiednie warunki w przestrzeniach podziemi zapewniają wentylacja mechaniczna z odzyskiem ciepła oraz klimatyzacja.

Pierwszy etap inwestycji to także modernizacja podziemi pod tarasami oraz skrzydłami południowym i wschodnim. Zamek zyskał ponad 800 m kw. nowej powierzchni na dwóch podziemnych kondygnacjach. Znajdą się tam m.in. nowa sala edukacyjna oraz spełniające wymogi techniczne Narodowego Instytutu Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów pomieszczenia magazynowe dla dzieł sztuki, dzięki którym Zamek nie tylko będzie mógł przechowywać swoje muzealia, ale też sprowadzać do Szczecina na wystawy cenne eksponaty z innych ośrodków w kraju i za granicą. Przygotowane są również pomieszczenia na lokale usługowe. Obecnie dyrekcja Zamku czyni starania, by od strony ul. Kuśnierskiej mogły powstać takie lokale.

Wyremontowane zostały galerie wystawiennicze: Galeria Gotycka, Galeria Wschodnia i Galeria Przedmiotu. W lochach pod Wieżą Więzienną przeprowadzono prace konserwatorskie. To pozwoli po raz pierwszy udostępniać XV-wieczne zamkowe lochy zwiedzającym.

Mury zamku zostały zaizolowane, a elewacja odrestaurowana. Odtworzono jej historyczną kolorystykę. Ceglaną część Wieży Więziennej poddano konserwacji.

Ta inwestycja to także wielka podróż w głąb historii Szczecina i Zamku, która znacznie poszerza naszą wiedzę. Związane z nią badania archeologiczne potwierdziły, że w miejscu Wzgórza Zamkowego już na przełomie VIII i IX w. istniała osada, z której rozwinął się Szczecin. Podczas prac udokumentowano wiele ważnych reliktów. Najcenniejszym jest fragment średniowiecznego muru, którego pochodzenie eksperci szacują na przełom XIV i XV w. Mur został odsłonięty pod tarasem południowym. Będzie eksponowany okazjonalnie podczas wyjątkowych wydarzeń.

Towarzyszące inwestycji badania i znaleziska oraz wymóg harmonijnego dostosowania nowych elementów do zabytkowej budowli stanowiły duże wyzwanie modernizacji.

Projekt „Kompleksowe zagospodarowanie tarasów oraz odbudowa skrzydła północnego Zamku Książąt Pomorskich w Szczecinie” to największa od czasów powojennej odbudowy inwestycja w szczecińskim Zamku. Remont tarasów wymuszały względy bezpieczeństwa, a inwestycja planowana była od lat. Pierwotne projekty (utworzenie ogrodów w stylu renesansowym) zostały zmienione po katastrofie budowlanej w skrzydle północnym w 2017 r. oraz odkryciu tuneli pod skarpą i skrzydłem północnym (sieć korytarzy – ok. 270 m). Najważniejsze stało się bezpieczeństwo zabytku, a głównymi celami – remont i przebudowa tarasów oraz infrastruktury pod nimi, jak również zabezpieczenie skarpy północnej i zlokalizowanych pod nią podziemnych korytarzy. Ważne było wyeksponowanie i podkreślenie unikatowego zabytku, a także renowacja jego elewacji.

25 sierpnia 2022 r. podpisana została umowa z wyłonionym w przetargu wykonawcą – firmą Mostostal Warszawa SA. Prace realizowane są w dwóch etapach. W zakończonym w 2024 roku pierwszym etapie zmodernizowane zostały tarasy południowy i wschodni. Jeszcze w tym roku nastąpi odbiór prowadzonego zgodnie z zaleceniami konserwatorskimi Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Szczecinie zagospodarowania skarpy północnej. Drugi etap (którego zakończenie jest planowane w 2025 r.) to odbudowa skrzydła północnego i modernizacja tarasu północnego.

Ze względu na warunki geotechniczne oraz historyczny charakter obiektu inwestycja jest dużym wyzwaniem inżynieryjnym, nad którym czuwają nie tylko eksperci ze strony wykonawcy, ale i zespół specjalistów (m.in. archeolog i konserwatorzy zabytków) pracujący na zlecenie Zamku. Wszystko odbywa się pod nadzorem Zachodniopomorskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków.

Projekt realizowany jest w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Zachodniopomorskiego 2014-2020 Oś Priorytetowa 4 Naturalne otoczenie człowieka Działanie 4.1 Dziedzictwo kulturowe – Projekt współfinansowany przez Unię Europejską.

Planowane zakończenie całości prac – 2025 rok. Koszt całości prac – ok. 85 mln zł, z czego blisko 19 mln zł na I etap – modernizację tarasów południowego i wschodniego – dofinansowane zostało z RPO Województwa Zachodniopomorskiego. Pozostała kwota pochodzi z budżetu Województwa Zachodniopomorskiego.

wzp,pl