To temat dziewiątej wystawy, która od 10 marca wisi na filarach przy wejściu do budynku Urzędu Marszałkowskiego Województwa Wielkopolskiego w Poznaniu przy al. Niepodległości 34. Ekspozycja została przygotowana w związku z przyjęciem przez Sejmik Województwa Wielkopolskiego w lutym 2021 r. uchwały o ogłoszeniu w regionie tego roku Wielkopolskim Rokiem Rodu Mielżyńskich.

– Będziemy propagować fakt przyjęcia przez Sejmik tej uchwały. Są w niej wymienione konkretne postacie rodu Mielżyńskich, które wspominamy jako patriotów godnych pamięci, a wszelkie działania i daty, związane z ich uczczeniem, będą zależały od sytuacji pandemicznej w kraju – zapowiedział Marszałek Marek Woźniak.

Dlaczego Mielżyńscy? „W czasie, kiedy kluczową rolę w przygotowaniach dla odzyskania wolności Polski odgrywała koncepcja pracy organicznej, przedstawiciele rodu Mielżyńskich z powodzeniem własnymi czynami umacniali i rozwijali tę cenną ideę oraz upowszechniali ją na szeroką skalę wśród społeczeństwa. Ród Mielżyńskich ugruntowując wartościowy i przynoszący wymierne efekty model służby Polsce, jednoczył i inspirował do działania mieszkańców niezależnie od ich pochodzenia czy statusu społecznego. Podejmując godny podziwu wysiłek patriotyczny i wykazując aktywność na wielu obszarach, w tym w rolnictwie czy edukacji, umacniał solidarność i rozwijał świadomość narodową Polaków, dając cenny przykład oraz dzieląc się własnym doświadczeniem, wiedzą i dobrami” – czytamy w uzasadnieniu uchwały.

Wystawa na filarach pokazuje przedstawicieli rodu i ich zasługi dla Wielkopolski. Wśród nich jest m.in. najbardziej znany i zasłużony dla nauki i kultury wielkopolskiej Seweryn Mielżyński. Można zobaczyć także dwa słynne obiekty, które nasz region zawdzięcza temu rodowi: gmach Poznańskiego Tworzysława Przyjaciół Nauk właśnie przy ul. Seweryna Mielżyńskiego w Poznaniu oraz od 1777 r. posiadłość Mielżyńskich – pałac w Miłosławiu.

Mielżyńskich wymienia się jednym tchem w gronie zasłużonych dla Wielkopolski (i nie tylko) organiczników, obok m.in. Dezyderego Chłapowskiego, Augusta Cieszkowskiego czy Tytusa Działyńskiego, żeby wymienić tylko najbardziej znanych. Członkowie rodu w swej działalności daleko wykraczali poza wzorowe administrowanie własnym majątkiem. Dzieląc się swoim doświadczeniem, wiedzą i dobrami materialnymi, dawali przykład solidarności i wpływali na rozwój świadomości narodowej Polaków. Maciej Mielżyński (1799-1870)  wspierał Karola Marcinkowskiego w tworzeniu poznańskiego „Bazaru” i zasiadał w pierwszej dyrekcji tej – symbolicznej dla Wielkopolan – instytucji. Utworzył też wzorcowe gospodarstwo w Chobienicach oraz prowadził działalność, ukierunkowaną na rozwój oświaty na wsi. Józef Mielżyński (1824-1900) był m.in. prezesem Towarzystwa Naukowej Pomocy i współtwórcą muzeum przy Poznańskim Towarzystwie Przyjaciół Nauk (PTPN). Z kolei dzięki Sewerynowi Mielżyńskiemu (1804-1872), Towarzystwo zyskało budynek na swoją siedzibę w Poznaniu i przekazaną przez niego bogatą kolekcję sztuki. PTPN okazało się jednym z najbardziej trwałych dzieł organiczników i działa do dziś – od 150 lat. Oprócz Józefa i Seweryna członkami Towarzystwa było jeszcze ośmiu Mielżyńskich. To tu narodziła się idea utworzenia Uniwersytetu Poznańskiego (1919). Dziś Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk stanowi ważne miejsce kultury i nauki na mapie Polski, skupia około tysiąca uczonych z całego kraju.

Fundator i mecenas PTPN – Seweryn Mielżyński – interesował się sztuką i polityką. Był malarzem, architektem i filantropem. Jego obrazy zachowały się w kościele parafialnym w Miłosławiu. Mieszkańcom miasta wybudował szkołę, a pracownikom swojego majątku – domostwa. Zaprojektował, współfinansował i czuwał nad realizacją kaplicy grobowej, upamiętniającej gen. Jana Henryka Dąbrowskiego w Winnej Górze. To on w latach 40. XIX w. przebudował pałac w Miłosławiu. W jego wnętrzach gromadził zbiory polskiego i zagranicznego malarstwa. Bogata kolekcja uznanych dzieł sztuki stała się inspiracją do powstania w 1882 roku Muzeum im. Mielżyńskich w Poznaniu. Dziś w miłosławskim pałacu mieści się szkoła, zaś okalający go urokliwy park, jest ogólnodostępny dla zwiedzających.

Jednak  patriotyczne zaangażowanie rodu dotyczyło nie tylko działalności społecznej i kulturalnej, ale także walki zbrojnej, np. Ignacy Maciej Karol Mielżyński brał udział m.in. w Powstaniu Wielkopolskim.

W swej uchwale Sejmik Województwa Wielkopolskiego akcentuje potrzebę upowszechniania wiedzy i kultywowania pamięci o rodzie Mielżyńskich oraz wartości jego służby i dokonań. Apel ten został skierowany do placówek oświatowych i naukowych, organizacji społecznych i gospodarczych, samorządów oraz wszystkich mieszkańców naszego województwa.

Także Marszałek Marek Woźniak zachęca: – To szansa dla samorządów funkcjonujących w miejscach, związanych z historią rodu Mielżyńskich, albo w których żyli i działali przedstawiciele tej rodziny, która w tak piękny sposób zaistniała w Wielkopolsce. Dzięki tej akcji mogą zrobić coś dla siebie i u siebie. Po prostu mogą się wypromować.

Wystawa będzie zdobić urząd przez blisko miesiąc – do 7 kwietnia. Przypomnijmy, że idea minigalerii na filarach przed wejściem do UMWW narodziła się w 100. rocznicę wybuchu Powstania Wielkopolskiego – w 2018 r. To wyeksponowane miejsce służy prezentacji ludzi i wydarzeń szczególnie ważnych dla Wielkopolski. Do tej pory na filarach można było zobaczyć m.in. wystawę z okazji 100. i kolejnych rocznic wybuchu Powstania Wielkopolskiego, 15-lecia Polski w Unii Europejskiej, 30. rocznicy pierwszych, częściowo wolnych wyborów z 4 czerwca 1989 r., 80. rocznicy powstania Polskiego Państwa Podziemnego czy 80. rocznicy Zbrodni Katyńskiej.