Krajowy Plan Odbudowy, Umowa Partnerstwa dla realizacji polityki spójności 2021-2027 w Polsce oraz Rządowy Fundusz Inwestycji Lokalnych to niektóre z tematów poruszonych podczas ostatniego posiedzenia plenarnego Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego.

Spotkanie odbyło się w trybie zdalnym 24 lutego br. Obradom współprzewodniczyli: wiceminister spraw wewnętrznych i administracji Paweł Szefernaker oraz reprezentujący Związek Województw RP Piotr Całbecki, marszałek województwa kujawsko-pomorskiego.

W posiedzeniu z ramienia Związku Województw RP wzięli także udział: Grzegorz Schreiber, marszałek województwa łódzkiego; Jakub Mielczarek, dyrektor Biura ZWRP oraz adwokat Rafał Cieślik.

Umowa Partnerstwa

Uczestnicy posiedzenia rozmawiali m.in. o Umowie Partnerstwa. To najważniejszy dokument, w którym Polska i UE umawiają się w co zostaną zainwestowane fundusze unijne z polityki spójności. Mowa o 76 miliardach euro z unijnej polityki spójności i Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji. Projekt Umowy Partnerstwa przygotowało Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej. W styczniu i lutym resort prowadził też w tej sprawie konsultacje w regionach. Strona samorządowa ma uwagi do projektu, jej wątpliwości dotyczą m.in. podziału 25-procentowej rezerwy programowej.

Krajowy Plan Odbudowy

Z kolei Krajowy Plan Odbudowy to dokument potrzebny do sięgnięcia po przypadające na Polskę środki europejskiego Funduszu Odbudowy (Next Generation EU).

Ze wszystkich źródeł Next Generation EU mamy otrzymać aż 125 mld euro dotacji oraz około 35 mln euro pożyczek.

Największą częścią Funduszu Odbudowy jest instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększenia Odporności (Recovery and Resilience Fasility). Z tego źródła do naszego kraju trafi aż 23 mld euro dotacji i ponad 34 mld euro pożyczek. Na wykorzystanie tych 57,3 mld euro mamy czas tylko do 2026 r.

2 marca rozpoczną się konsultacje Krajowego Planu Odbudowy (pierwotnie miał być to 26 luty). Jego autorem jest Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej. Od 26 lutego dokument będzie można zobaczyć na stronie resortu.

Na prośbę strony samorządowej Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego ministerstwo przedstawiło informację na temat KPO oraz stan prac nad przygotowaniem do wdrażania środków Unii Europejskiej w okresie programowania 2021 – 2027.

Renata Calak, dyrektor Departamentu Strategii w resorcie poinformowała, że prace rozpoczęły się latem ubiegłego roku i toczyły się one równolegle nad KPO oraz rozporządzeniem, które określać miało ramy tego dokumentu. Prace nad rozporządzeniem zostały zakończone 19 lutego 2021 r., natomiast nad KPO jeszcze trwają. Ostateczny termin, w którym Krajowy Plan Rozwoju każde państwo członkowskie ma przedstawić Komisji Europejskiej upływa 30 kwietnia 2021 r.

Główne działania w ramach KPO będą się koncentrowały na pięciu obszarach: odporność i konkurencyjność gospodarki; zielona energia i zmniejszenie energochłonności; transformacja cyfrowa; dostępność i jakość systemu ochrony zdrowia; zielona, inteligentna mobilność.

Krajowy Plan Odbudowy będzie poddawany negocjacjom z Komisją Europejską trwającymi 2 miesiące. W efekcie tych negocjacji KPO stanie się dokumentem Komisji Europejskiej. To Komisja Europejska będzie bronić tego dokumentu w stosunku do Rady i państw członkowskich.

Dlatego zawarte w KPO propozycje związane z reformami czy z inwestycjami muszą być ściśle powiązane z Country Specific Recommendation EUR-Lex – 52020DC0521 – EN – EUR-Lex (europa.eu) Pozwoli przekonać Komisję Europejską do przyjęcia KPO, a następnie ułatwi Komisji jego obronę przed Radą. Ułatwi wykazanie, że opisane w KPO interwencje są zgodne z potrzebami.

Samorządowcy mieli pytania dotyczących Krajowego Planu Odbudowy, a także jego powiązania z innymi środkami unijnymi z nowej perspektywy finansowej czy regionalizacji środków z KPO.

Marszałek Piotr Całbecki pytał m.in., czy po tym, jak powstanie KPO, planowana jest regionalizacja (kopertowanie) tego instrumentu wsparcia, tak, aby mógł on być zagospodarowany i realizowany również przy wykorzystaniu potencjału administracji regionów. W odpowiedzi dyrektor Renata Calak poinformowała , że instytucja zarządzającą jest KE, a resort chce, aby część środków była dzielona w ramach konkursów i tu jest miejsce na regionalizację.

Na początku marca odbędzie się specjalne spotkanie Zespołu ds. Infrastruktury, Rozwoju Lokalnego, Polityki Regionalnej oraz Środowiska Komisji Wspólnej poświęcone Krajowemu Planowi Odbudowy.

Rządowe fundusze na inwestycje i drogi

Na wniosek strony samorządowej podczas Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego przedstawiona została informacja na temat terminów rozstrzygnięcia naborów wniosków na 2021 r. w ramach programów wsparcia: Rządowego Funduszu Inwestycji Lokalnych (RFIL) oraz Rządowego Funduszu Rozwoju Dróg.

Wiceminister funduszy i polityki regionalnej Waldemar Buda informował, że aktualnie odbywa się trzecie rozdanie a drugi nabór Rządowego Funduszu Inwestycji Lokalnych. – Na ten moment analizowane są wnioski, które spłynęły, a ich wartość jest 10-krotnie większa niż kwota, którą mamy na obecny nabór. Jest to kwota ponad 17 mld zł – podał minister. Dlatego nie wiadomo dokładnie, którego marca odbędzie się rozstrzygnięcie.

Schemat informowania o wynikach będzie podobny jak przy poprzednim naborze, tzn. wojewodowie będą ogłaszać swoje listy.

Także w marcu rozstrzygnięty zostanie nabór do Rządowego Funduszu Rozwoju Dróg. Jak poinformował, premier Mateusz Morawiecki otrzymał do rozpatrzenia ok. 250 wniosków.

Samorządowcy apelowali o jak najszybsze rozstrzygnięcia. Mają też wątpliwości co do sposobu rozstrzygania o wynikach pierwszego naboru, chodzi tu o stosowane przez stronę rządową nieujawnione kryteria oceny. Andrzej Porawski, dyrektor Biura Związku Miast Polskich, sekretarz strony samorządowej KWRiST, poinformował, że Związek wystąpił do Kancelarii Prezesa Rady Ministrów o udostępnienie informacji o kryteriach przyznawania środków w poprzednim naborze – w trybie dostępu do informacji publicznej. Odpowiedź otrzymana po 2 miesiącach sprowadza się do tego, że nie będzie udzielona informacja o sposobie oceny wniosków, jako że komisja nie była zobowiązana do pisemnego sporządzania tej oceny.

Marszałek Piotr Całbecki dopytywał, czy samorządy pominięte w pierwszej edycji mają szansę na wyrównanie. Przykładowo samorząd województwa kujawsko-pomorskiego „nie otrzymał ani złotówki”.

Minister odniósł się też do apelu o zwiększenie środków przewidzianych na RFIL. – Pewne skromne możliwości jeszcze w tym zakresie mamy. Przypomnę, że to jest fundusz covidowy i znamy dzisiaj stan tego funduszu i pewien potencjał tam jeszcze jest. Ale jeżeli mówimy, że wniosków jest 10 razy więcej, to ile by nie dosypać, i tak zrealizujemy pewną część tych zadań, które zostały zgłoszone- powiedział. – Rozważamy zwiększenie RFIL, ale nie 10-krotnie, bo tego rodzaju możliwości nie ma. – podał.

Ponadto Komisja Wspólna zaopiniowała blisko 80 projektów aktów prawnych. Kolejne posiedzenie KWRiST odbędzie się 31 marca br.