O polityce spójności po 2020 r. oraz o Krajowym Planie Odbudowy rozmawiali uczestnicy posiedzenia plenarnego Komitetu Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN.

Spotkanie na temat: „Terytorialny wymiar wsparcia Unii Europejskiej w Polsce po roku 2020” odbyło się 14 grudnia i miało formę zdalną.

Zorganizował je Komitet Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN wspólnie z Ministerstwem Finansów, Funduszy i Polityki Regionalnej oraz Związkiem Województw RP.

Oparcie w dokumentach

Tadeusz Kościński, minister finansów, funduszy i polityki regionalnej przypominał, że wymiar terytorialny i strategiczny są połączone w wielu dokumentach programowych. Wymienił Koncepcję Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030, Strategię na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju i Krajową Strategię Rozwoju Regionalnego 2030. Po przyjęciu aktualizacji ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju przygotowujemy się do rozpoczęcia prac na Koncepcją Rozwoju Kraju 2050.

– Każdy z wymienionych dokumentów ma inny charakter i inną rolę do odegrania. Łączy je wspólny cel – zrównoważony rozwój całego kraju i pobudzanie polskiej gospodarki. Jest to szczególnie ważne po kryzysie związanym z pandemią. W Ministerstwie Funduszy i Polityki Regionalnej mobilizujemy wszystkie siły, by wykorzystać potencjał regionów i zapewnić im warunki to rozwoju. – tłumaczył minister.

Krajowy Plan Odbudowy

Szczegółowe informacje o przygotowaniach Krajowego Planu Odbudowy (KPO) przedstawiła wiceminister funduszy i polityki regionalnej Małgorzata Jarosińska-Jedynak.

Prezentacja  minister prezentacja

Małgorzata Jarosińska-Jedynak podkreślała, że wszystkie działania, które Polska zaproponuje będą zwiększały spójność i łagodziły także przestrzenne skutki kryzysu.

– Fundusz Odbudowy ma się przyczynić do ożywienia i pobudzania wzrostu potencjału gospodarek Unii Europejskiej po kryzysie COVID-19. Podstawą do sięgnięcia po pieniądze z tego Funduszu będzie Krajowy Plan Odbudowy, który powstaje w Ministerstwie Funduszy i Polityki Regionalnej – mówiła Małgorzata Jarosińska-Jedynak oraz dodała, że: „Projekty realizowane w ramach KPO mają dawać trwałe i długookresowe efekty, które będą spójne z europejskim zielonym ładem”.

Krajowy Plan Odbudowy będzie przedstawiony do akceptacji Komisji Europejskiej po zakończeniu wszystkich wymaganych procedur, prawdopodobnie w pierwszym kwartale przyszłego roku. Będzie zawierał zobowiązania do realizacji reform i odpowiadających im inwestycji tak jak np. zapewnienie dostępu do szerokopasmowego internetu, uzupełnienie sieci drogowej, zwiększenie innowacyjności przedsiębiorstw, czy zmniejszenie śladu węglowego. Niezbędne są też działania w obszarach, na których kryzys związany z pandemią odcisnął największe piętno. Działania to mają sprzyjać zwiększaniu spójności terytorialnej.

Rola samorządów wojewódzkich

10 grudnia 2020 r. na szczycie Unii Europejskiej osiągnięty został kompromis budżetowy na następną perspektywę finansową 2021-2027. Adam Struzik, wiceprezes Zarządu Związku Województw RP, marszałek województwa mazowieckiego podziękował rządowi „za decyzje, które zapadły 10 i 11 grudnia br. Za decyzje, dzięki którym nie musimy się martwić, czy budżet wieloletni Unii Europejskiej na lata 2021-2027 zostanie przyjęty czy zawetowany”. – Teraz liczmy, że parlamenty krajowe szybko przyjmą ratyfikację również w ramach Programu Odbudowy Europy, co przełoży się na szybkie wrażanie zarówno szybkich ram finansowych, jak i Programu Odbudowy Kraju. – mówił.

Marszałek zaznaczył, że z punktu widzenia samorządów wojewódzkich, które są podmiotem polityki regionalnej w naszym kraju, przychodzi kluczowy moment negocjacji i rozstrzygnięć na poziomie regionalnych programów operacyjnych. – Chcę powiedzieć w imieniu ZWRP, że z naszego punktu widzenia najważniejsza jest dalsza decentralizacja funduszy europejskich, jak i funduszu odbudowy kraju. Uważamy, że te 40 proc. , które do tej pory było dystrybułowane na poziomie regionalnym, to jest minimum i uważamy, że wszelkie tendencje do recentralizacji dystrybucji środków europejskich byłoby niebezpieczne dla dalszego efektywnego realizowania polityki spójności w naszym kraju. To pierwsza zasadnicza sprawa. – wskazywał Adam Struzik.

Marszałek wyjaśnił, że samorządy województw już od 2019 r. pracują nad swoimi regionalnymi programami operacyjnymi i są gotowe do dialogu z rządem, jak i współuczestnictwa w negocjacjach umowy partnerstwa po to, żeby polityka spójności „była realizowana właśnie w dialogu, właśnie w porozumieniu ze strukturami samorządowymi”.

– Wielopoziomowy sposób zarządzania funduszami europejskimi jest kluczem do sukcesu. Jest kluczem do tego, abyśmy te pieniądze wydawali szybko, sprawnie, uczciwie i aby dzięki nim pobudzać rozwój naszego kraju. My jesteśmy łącznikiem między wspólnotami z poziomu gminnego, z poziomu powiatowego, ale i z przedsiębiorcami w naszych regionach. Liczymy na to, że będziemy zapraszani do aktywnego uczestnictwa w dialogu. -twierdził przedstawiciel ZWRP.

Adam Struzik tłumaczył ponadto, że w nowej perspektywie UE będziemy mieli do czynienia z trzema kategoriami regionów. – Jeden to lepiej rozwinięty – stołeczny warszawski, dwa regiony przejściowe – Wielkopolska i Dolny Śląsk i wreszcie 14 jednostek statystycznych NUTS-2, czyli pozostałe województwa i regionalna część województwa mazowieckiego. Według deklaracji traktatowych wszystkie kategorie powinny być objęte wsparciem polityki spójności, jak i uwzględnione w Krajowym Planie Odbudowy. Taka jest zasada w UE, że nawet lepiej rozwinięte regiony w pewnych obszarach są regionami strategicznej interwencji. – twierdził.

Przypomniał, że mamy do czynienia z pewną reedukacją celów politycznych i zapewnił, że samorządy województw chcą się włączyć w ich realizację. – Pod tym kątem przygotowujemy nasze regionalne programy operacyjne. – mówił.

W przyjaźni z podejściem terytorialnym

Profesor Tadeusz Komornicki, przewodniczący KPZK PAN zwracał uwagę na wagę terytorialnego wymiaru wsparcie unijnego. – Spotkaliśmy się jako „przyjaciele” terytorialnego podejścia, reprezentujący różne środowiska i różne poziomy, od poziomu europejskiego, po poziom lokalny. Mam nadzieję, że nasza dyskusja zmiękczy podejście, że wymiar terytorialny może być odłożony na bok. – twierdził.

W panelach dyskusyjnych udział wzięli przedstawiciele urzędów marszałkowskich: Marcin Szmyt, dyrektor Wydziału Zarządzania Strategicznego, UM Województwa Zachodniopomorskiego; dr Paweł Wais, dyrektor Departamentu Rozwoju Regionalnego, UM Województwa Podkarpackiego; Maciej Nowicki, dyrektor Departamentu Współpracy Międzynarodowej i Regionalnej, UM Województwa Lubuskiego; dr Marcin Wajda, Dyrektor Departamentu Rozwoju Regionalnego i FE, UM Województwa Mazowieckiego oraz Bogdan Kawałko, dyrektor Departamentu Strategii i Rozwoju, UM Województwa Lubelskiego.

Pod linkiem

https://www.youtube.com/watch?v=C2dWdBhXu5w&feature=youtu.be

dostępne jest nagranie całego posiedzenia