Wiemy, że o najlepsza i najbardziej rzetelna wiedza o regionach to ta „od kuchni”. Dlatego dziś zapraszamy do lektury wywiadu, którego Związkowi Województw RP udzieliła Przewodnicząca Sejmiku Województwa Warmińsko-Mazurskiego, Pani Bernadeta Hordejuk.

Jakie ma Pani plany na 2024 rok jako Przewodnicząca Sejmiku Województwa Warmińsko-Mazurskiego?

– Moje plany jako Przewodniczącej Sejmiku Województwa Warmińsko-Mazurskiego, kończą się w kwietniu wraz z końcem VI kadencji. Do tego czasu mamy zaplanowane jeszcze dwie sesje sejmiku. Będzie to także okres, w którym jako Sejmik będziemy wspierali prace nad wdrożeniem funduszy unijnych. Niedawno premier Donald Tusk ogłosił, iż wybory samorządowe odbędą się 7 i 21 kwietnia. Jeśli z woli wyborców po raz kolejny zostanę radną sejmiku województwa warmińsko-mazurskiego, to w 2024 roku chciałabym się skupić na sprawach ważnych dla mieszkańców naszego regionu m.in. na ochronie zdrowia, polityce społecznej, ale także na rozwoju infrastruktury czy rozwoju obszarów wiejskich.

Na co spośród kwestii, którymi zajmował się Sejmik w 2023 roku, zwróciłaby Pani szczególną uwagę?

– Ten mijający czas, nie był łatwy z uwagi na wydarzenia globalne, które odcisnęły swoje piętno także na naszym regionie. Wysokie koszty energii, dwucyfrowa inflacja, duża liczba infekcji na covid-19, czy agresja Federacji Rosyjskiej na Ukrainę to problemy, z którymi borykały się wszystkie samorządy w Polsce, w tym nasz. Rok 2023 był kontynuacją działań związanych z inwestycjami na rzecz ochrony zdrowia. W ubiegłym roku przekazaliśmy duże środki na kluczowe dla regionu inwestycje związane ze służbą zdrowia – położyliśmy nacisk na programy profilaktyczne oraz inwestycje drogowe. Pomagaliśmy także naszym zaprzyjaźnionym samorządom w Ukrainie.

Jednak mijający rok to nie tylko ciągłe wyzwania, ale także wielkie jubileusze, jak np. 550. rocznica urodzin Mikołaja Kopernika, wybitnego astronoma, matematyka, prawnika, lekarza i ekonomisty, który udowodnił teorię heliocentryczną w poświęconym temu dziele „De Revolutionibus orbium coelestium” („O obrotach sfer niebieskich”). Przez cały miniony rok w województwie warmińsko-mazurskim, ale także poza jego granicami, zwłaszcza w miejscach związanych z Mikołajem Kopernikiem, odbyło się wiele wydarzeń kulturalnych, które były dobrą okazją do poznania osoby, pracy i dzieł tego wybitnego uczonego.

Jest Pani także członkinią Kongresu Władz Lokalnych i Regionalnych Europy. Jakie ma Pani plany w związku z tym obszarem swojej działalności?

– Kongres Władz Lokalnych i Regionalnych Europy (Congress of Local and Regional Authorities) jest organem doradczym Komitetu Ministrów, reprezentującym władze lokalne i regionalne państw Rady Europy. Działalność Kongresu jest wielopłaszczyznowa. Jednym z głównych zadań jest stanie na straży przestrzegania zasad zawartych w Europejskiej Karcie Samorządu Lokalnego poprzez wizyty monitorujące. Misje odbywają się również w przypadku niepokojących zdarzeń, gdy zachodzą ku temu uzasadnione powody i sprawa wymaga wyjaśnienia. Od 1995 roku powstało ponad 50 raportów na temat przestrzegania Europejskiej Karty Samorządu Lokalnego w krajach członkowskich. Wizyta przedstawicieli CLRAE jest również zawsze okazją do dialogu z władzami krajowymi i samorządowymi na temat stanu demokracji lokalnej w danym państwie.

Kolejnym ważnym elementem działalności Kongresu są misje obserwacyjne na wybory samorządowe w państwach członkowskich Rady Europy. Obecne czasy dla demokracji nie są łaskawe. Wzrost nastrojów nacjonalistycznych, populizm, dezinformacja to zjawiska, które są zagrożeniem dla demokratycznych wartości i państwa prawa. Będąc członkinią Kongresu Władz Lokalnych i Regionalnych Europy w dalszym ciągu będę wspierała działania na rzecz wolności, tolerancji i pluralizmu, które stanowią fundament współczesnej demokracji.

2024 rok będzie szczególny dla samorządów, chociażby z racji wyborów, ale też w związku z powołaniem nowego rządu. Czego się Pani spodziewa po najbliższych miesiącach w tym kontekście?

– Minione wybory parlamentarne, uważam za jedne z najważniejszych po 1989 roku. Stawka była wysoka, bo chodziło o lepszą przyszłość nie tylko dla nas, ale i następnych pokoleń. Mam wrażenie, że zmiana władzy przyniosła naszym obywatelom pewną ulgę. Widzimy zmianę w stylu prowadzenia polityki, są też pierwsze sukcesy jak np. odblokowanie środków unijnych dla Polski. Wierzę także, że zmieni się relacja na linii rząd – samorządy. Widzę duże szanse na to, że nasz głos w Warszawie będzie słyszany, a wzajemny dialog – efektywny. Już widzimy pierwsze gesty ze strony Sejmu, jak powołanie Parlamentarnego Zespołu ds. Samorządu Terytorialnego, który będzie miejscem do dyskusji na temat reform w samorządach. Liczę, też na to, że wyborcy w wyborach 7 i 21 kwietnia również i tym razem licznie udadzą się do urn, głosując na dobrych włodarzy i swoich reprezentantów do rad gmin, powiatu i sejmików.

Jakie widzi Pani największe wyzwania dla samorządu terytorialnego?

– Samorząd terytorialny zawsze miał przed sobą wyzwania związane z jego funkcjonowaniem, a zwłaszcza z finansami. Minione lata jeszcze bardziej te problemy spotęgowały. Sukcesywne ograniczano kompetencje władz samorządowych, zmniejszono wpływy z podatku PIT, zwolniono osoby do 26. roku życia z płacenia podatku i podwyższono koszty uzyskania przychodów. Te działania zmniejszyły inwestycje planowane w gminach, co przełożyło się z kolei na jakość życia mieszkańców. Z tym wszystkim samorząd musi zmierzyć się w pierwszej kolejności. Nie zapominajmy także o innych problemach jak m.in. zagrożenie klimatyczne oraz walka z zanieczyszczeniem powietrza, opanowanie nieładu przestrzennego i wprowadzenie wymogów estetyki przestrzeni publicznej. Musimy się także zastanowić jak poradzić sobie z faktem starzenia się i zmniejszania populacji w regionach, jak wzmacniać demokrację lokalną. Podsumowując – wyzwań nie brakuje nie tylko na kolejny rok, ale i na całą kadencję.

Dodam tylko, że samorząd terytorialny w minionym roku obchodził swoje 25 lecie. To powód do dumy i radości, bo powołująca go do życia reforma dała nam wiele możliwości rozwojowych i była także przyczynkiem do wejścia Polski do Unii Europejskiej. Jubileusz był także okazją do tego, by spojrzeć za siebie i wyciągnąć wnioski na przyszłość. Bo, jak pokazała historia, wyzwania stawiane przed samorządem były, są i będą zawsze, choć zmieniają się czasy i rządy. Ważne, żeby wybrać liderów, którzy niezależnie od okoliczności będą potrafili sobie z nimi poradzić.