Agencja Spójności i Rozwoju nie będzie instytucją zarządzającą regionalnymi programami operacyjnymi. Te kompetencje pozostaną w gestii zarządów województw. Tak wynika z przebiegu posiedzenia połączonych komisji senackich rozpatrujących w I czytaniu projekt ustawy o Agencji Spójności i Rozwoju.

Posiedzenie komisji: Spraw Zagranicznych i Unii Europejskiej, Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej oraz Ustawodawczej odbyło się 4 marca br.

Projektowana ustawa przewiduje powołanie Agencji Spójności i Rozwoju. Jej celem będzie zapewnienie efektywnego, politycznie bezstronnego, profesjonalnego, opartego na współdziałaniu rządu i administracji rządowej oraz samorządu terytorialnego, w dialogu z partnerami społecznymi i gospodarczymi, programowania i zarządzania środkami finansowymi z budżetu Unii Europejskiej.

Zdaniem senatorów doświadczenia z ostatnich lat wskazują na to, że dotychczasowy model instytucjonalny, oparty na dominacji administracji rządowej w realizacji programów unijnych, sprawdza się w ograniczonym stopniu. Senatorowie uważają, że choć samorząd uczestniczy w wykonywaniu i ponosi odpowiedzialność za Regionalne Programy Operacyjne, to jego doświadczenie i potencjał wykorzystywany jest jedynie w ograniczonym zakresie. Dodatkowym argumentem za poszukiwaniem nowych, optymalnych form instytucjonalnych jest szczególne wyzwanie agendy budżetowej 2021–2027, jakim jest programowanie i zarządzanie dodatkowymi, znacznymi środkami finansowymi Unii Europejskiej z Pakietu Odbudowy po COVID-19. Ponadto doświadczenie walki z pandemią przemawia za współdziałaniem rządu i samorządu. W opinii senatorów takie cele nie mogą być spełnione w ramach obecnie obowiązującego prawa i wymagają utworzenia nowej instytucji – niezależnej Agencji Spójności i Rozwoju.

W posiedzeniu wziął udział reprezentujący Biuro Związku Województw RP Rafał Marchewka. Zwrócił on uwagę, że projekt ustawy o Agencji Spójności i Rozwoju dotyczy bardzo istotnego zadania publicznego, jakim jest wdrażanie funduszy europejskich, środków pochodzących z budżetu UE. A to, jak mówił przedstawiciel ZWRP, jest najważniejszym zadaniem realizowanym przez samorządy wojewódzkie. – Na realizację tego zadania składa się szereg czynności, za które odpowiadają zarządy województw, jako instytucje zarządzające dla 16 regionalnych programów operacyjnych.

Jak wyjaśniał Rafał Marchewka, przede wszystkim te czynności to określanie kryteriów wyboru projektów (to zadanie komitetów monitorujących). Następnie te kryteria wyboru projektów trafiają do regulaminów konkursów. Instytucje zarządzające ogłaszają nabory wniosków. Wnioski o dofinansowanie projektów są oceniane. A potem zarządy wybierają projekty do realizacji i zawierają umowy o dofinansowanie ze środków UE. Realizacja umów o dofinansowanie projektu związana jest z rozliczaniem projektów. Dokonywane są kontrole realizacji projektów a w ostateczności wszczynanie postępowań administracyjnych w postaci korekt.

– ZWRP wnosi o przychylenie się do autopoprawki w ustawie o Agencji Spójności i Rozwoju, aby zakres działania Agencji nie wkraczał w zakres kompetencji zarządów województw jako instytucji zarządzających. – apelował przedstawiciel ZWRP i dodawał, że Związek pozytywnie opiniuje projekt.

W odpowiedzi senator Krzysztof Kwiatkowski, przewodniczący Komisji Ustawodawczej zapewnił, że taka poprawka będzie uwzględniona. Tym samym postulaty ZWRP zostaną zaakceptowane. Agencja, która będzie instytucją zarządzającą dla krajowych programów operacyjnych w swoim zakresie działania nie będzie wkraczała w zakres działania zarządów województw jako instytucji zarządzających.