Podczas posiedzenia ( 29 stycznia 2025 roku) Zespołu do Spraw Energii, Klimatu i Środowiska Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego doszło do burzliwej dyskusji na temat przyszłości energetyki odnawialnej w Polsce. Główne tematy obrad dotyczyły projektu ustawy o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych (UD89) oraz zmian w ustawie o funkcjonowaniu górnictwa (UD167). W obradach uczestniczyli przedstawiciele rządu, samorządów oraz organizacji związanych z sektorem energetycznym i środowiskowym.

Wiatraki – kontrowersyjna kwestia odległości

Najwięcej emocji wzbudził projekt zmian dotyczących budowy elektrowni wiatrowych. Rządowe propozycje liberalizacji przepisów dotyczących minimalnej odległości wiatraków od zabudowy mieszkalnej spotkały się ze sprzeciwem samorządów, które domagają się bardziej restrykcyjnych regulacji.

• Województwo dolnośląskie opowiedziało się za zwiększeniem minimalnej odległości elektrowni wiatrowych od domów, szpitali i terenów rekreacyjnych. Samorząd chce, aby minimalna odległość od zabudowy mieszkalnej wynosiła 1000 m, a w przypadku szpitali i domów opieki społecznej – 1200 m​
• Województwo opolskie podkreśliło, że zaproponowane w projekcie odległości 700 m są niewystarczające i nie chronią krajobrazu oraz przyrody. Samorząd wniósł także o uwzględnienie dodatkowych form ochrony krajobrazu, takich jak parki krajobrazowe i obszary chronionego krajobrazu, w regulacjach dotyczących lokalizacji elektrowni​.
• Województwo zachodniopomorskie sprzeciwiło się propozycji wprowadzenia minimalnej odległości 500 m od obszarów Natura 2000. Samorządowcy wskazali, że zgodnie z regulacjami Unii Europejskiej, na tych terenach nie ma zakazu prowadzenia działalności gospodarczej, a każda inwestycja powinna być analizowana indywidualnie​.
• Województwo kujawsko-pomorskie zwróciło uwagę na problem ingerencji w prawa właścicieli działek budowlanych. Nowe przepisy uniemożliwiłyby budowę domów na terenach, które są zgodne z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego (mpzp), co może naruszać interesy prywatnych inwestorów​.

Energetyka obywatelska – zbyt niskie limity dla gmin

Kolejnym istotnym tematem obrad były zmiany w regulacjach dotyczących spółdzielni energetycznych. Województwo pomorskie skrytykowało rządowe propozycje dotyczące maksymalnej mocy instalacji OZE, które mogą być prowadzone przez gminy w ramach spółdzielni.

• Zgodnie z projektem, gminy mogą wytwarzać energię elektryczną tylko do 50 kW, a ciepło do 150 kW. Samorządowcy podkreślili, że te wartości są zdecydowanie za niskie i sprawią, że gminy nie będą zainteresowane udziałem w spółdzielniach energetycznych. Propozycja samorządów zakłada podniesienie tych wartości do 1 MW dla energii elektrycznej i 2 MW dla ciepła​
• Dodatkowym problemem jest zbyt niska wartość maksymalnej rocznej produkcji biometanu – obecnie ustalona na 120 tys. m³. Zdaniem samorządowców wartość ta powinna wynosić 140 tys. m³, co lepiej odzwierciedla rzeczywisty skład biogazu​

Zmiany w górnictwie – temat poboczny

Drugim projektem omawianym na posiedzeniu była nowelizacja ustawy o funkcjonowaniu górnictwa (UD167), przygotowana przez Ministerstwo Przemysłu. Temat ten nie wywołał tak gorącej debaty jak regulacje dotyczące OZE, jednak swoje uwagi zgłosiły m.in. organizacje z województwa dolnośląskiego oraz Śląski Związek Gmin i Powiatów​.

Czy rząd posłucha samorządów?

W trakcie posiedzenia strona rządowa zapewniła, że zapozna się z przedstawionymi uwagami i weźmie je pod uwagę w dalszych pracach nad projektami ustaw. Jednak już teraz wiadomo, że nie wszystkie postulaty samorządów mają szansę na realizację.

– Nie możemy dopuścić do sytuacji, w której rozwój odnawialnych źródeł energii odbywa się kosztem mieszkańców i krajobrazu – podkreślił Jarosław Marcinkowski, zastępca przedstawiciela Związku Województw RP w zespole.

Samorządowcy liczą na dalsze negocjacje i korekty w projektach ustaw, które uwzględnią ich postulaty. Kolejne posiedzenie Zespołu ds. Energii, Klimatu i Środowiska zaplanowano na luty 2025 r.

Udział przedstawicieli samorządów

W posiedzeniu uczestniczył zastępca przedstawiciela Związku Województw RP w zespole, Jarosław Marcinkowski, oraz Magdalena Golan z biura ZWRP.

Strona samorządowa aktywnie angażowała się w dyskusję, podkreślając znaczenie współpracy rządu z samorządami w kluczowych kwestiach energetycznych i ekologicznych.

Posiedzenie zakończyło się podsumowaniem zgłoszonych uwag oraz zapowiedzią dalszych konsultacji w celu dopracowania przedstawionych projektów ustaw.

Najważniejsze postulaty samorządów:

• Większe minimalne odległości wiatraków od zabudowy i terenów chronionych – 1000 m zamiast 500-700 m.
• Zniesienie minimalnej odległości od obszarów Natura 2000 – każda inwestycja powinna podlegać indywidualnej ocenie oddziaływania na środowisko.
• Podniesienie limitów produkcji energii dla gmin w spółdzielniach energetycznych – 1 MW zamiast 50 kW.
• Zwiększenie limitów produkcji biometanu – 140 tys. m³ zamiast 120 tys. m³.