Temat sygnalistów w urzędach nabrał tempa po tym, jak w czerwcu ustawę ich dotyczącą podpisał prezydent Andrzej Duda. Wciąż jednak jest wiele niewiadomych i urzędnicy zgłaszają potrzebę intensywnych prac nad zagadnieniem. Tylko w ciągu ostatnich kilku tygodni zorganizowaliśmy kolejne dwa spotkania, których celem jest usprawnienie wdrożenia projektu.

Pierwsze spotkanie odbyło się w przededniu podpisania ustawy przez Prezydenta. W telegraficznym skrócie: reguluje ona środki ochrony sygnalistów zgłaszających lub ujawniających publicznie informacje o naruszeniach prawa, wewnętrzne procedury zgłaszania informacji o naruszeniach prawa i podejmowania działań następczych czy zasady ujawnienia publicznego informacji o ww. naruszeniach.

Prowadząca spotkanie Agnieszka Macura poruszyła m.in. temat wyliczania progu 50 pracowników, obowiązków urzędów, potencjalnych naruszeń czy sposobów ich zgłaszania.

Drugie spotkanie odbyło się już w lipcu. Jednym z jego tematów było stanowisko Departamentu Efektywności Wydatków Publicznych i Rachunkowości (Ministerstwo Finansów). Dotyczy ono podziału zadań w urzędzie (w świetle ryzyka, że kompetencje osób prowadzących audyt wewnętrzny mogą pokrywać się z zadaniami sygnalistów).

W ocenie DWR, osoby prowadzące audyt wewnętrzny w jednostkach sektora finansów publicznych nie powinny być angażowane w operacyjną obsługę wewnętrznych kanałów zgłoszeń naruszeń prawa, prowadzenia rejestrów zgłoszeń oraz podejmowania działań następczych, o których mowa w dyrektywie oraz w projektowanych przepisach dotyczących ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa (sygnalistów).

Przypisywanie komórce audytu wewnętrznego realizacji innych zadań wykraczających poza zadania wynikające z ustawy generuje ryzyka związane z możliwością naruszenia niezależności, obiektywizmu i efektywności prowadzenia audytu wewnętrznego.

Dlatego też, zadania audytu wewnętrznego, w obszarze ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa, powinny koncentrować się przede wszystkim na dostarczaniu zapewnienia o adekwatności, skuteczności i efektywności funkcjonowania mechanizmów kontroli zarządczej. Po ich stronie powinno być także monitorowanie i testowanie istniejących procedur sygnalizacyjnych, w szczególności pod kątem efektywności podejmowanych działań następczych, zachowania poufności, przestrzegania zasad przetwarzania danych osobowych i zapewnienia ochrony przed działaniami odwetowymi.

Stanowisko wyraźnie rozgranicza rolę audytorów wewnętrznych jako wspierających funkcjonowanie wewnętrznych kanałów i procedur dokonywania zgłoszeń naruszeń prawa. Zdaniem ministerstwa powinno to być wsparcie doradcze, ale nie przyjmować formy uczestnictwa w rozpatrywaniu indywidualnych spraw i brania za to odpowiedzialności.

Podczas obu spotkań ekspertem była Agnieszka Macura, która opiekuje się Zespołem Koordynatorów ds. Ochrony Sygnalistów ZWRP. Jest radcą prawnym i trenerem biznesu, specjalizującym się w obszarach procedur antymobbingowych, prawie pracy i prawie cywilnym.

– Temat sygnalistów wciąż pozostawia wiele pytań. Zadeklarowaliśmy pełne wsparcie urzędom wojewódzkim, więc spotkań czy warsztatów będzie tyle ile będzie potrzeba. Bo choć nie jest to temat nowy to w świetle konieczności wcielenia ustawy w życie, wynikają coraz to nowe wyzwania. – podsumowuje Magdalena Golan ze Związku Województw RP.