Przedstawiciele samorządów województw biorą aktywny udział w pracach legislacyjnych nad przygotowanym przez resort funduszy i polityki regionalnej projektem ustawy o zasadach realizacji zadań finansowanych ze środków europejskich w perspektywie finansowej 2021-2027 (ustawa wdrożeniowa).

Regulacja ta będzie określała w Polsce nową, siedmioletnią perspektywę finansową Unii Europejskiej. To kluczowe dla samorządów województw, gdyż ustalanie celów i zarządzanie europejskimi pieniędzmi pomocowymi na politykę strukturalną leży w gestii szczebla regionalnego.

Prace legislacyjne toczą się aktualnie w ramach Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego, którego stronę samorządową tworzy m.in. Związek Województw RP.

Zespół Zespołu ds. Infrastruktury, Rozwoju Lokalnego, Polityki Regionalnej oraz Środowiska KWRiST spotyka się regularnie i omawia zapisy projektu.

I tak, 12 października br. odbyło się robocze spotkanie Zespołu, które w szczególności było dedykowane samorządom województw.

Przedstawiciele samorządów mieli okazję do przedstawienia propozycjami zmian projektu ustawy wdrożeniowej. Regiony mają w tym zakresie duże doświadczenie, ponieważ zajmowały się wdrażaniem tożsamych regulacji w poprzedniej perspektywie finansowej.

Projektodawcy zadeklarowali, że po ponownej analizie przedstawią na piśmie stanowisko wobec szeregu propozycji zgłoszonych zmian do projektu ustawy.

14 października br. odbyło się kolejne spotkanie Zespołu, na którym ustalono, że nowy projekt uwzględniający część uwag samorządów (wraz z odpowiedziami na pozostałe uwagi) zostanie przekazany do 18 października br. Strona rządowa dotrzymała terminu i przesłała nową wersję regulacji, która następnie została skonsultowana przez Biuro ZWRP z członkowskimi samorządami.

21 października br. odbyło się następne posiedzenie Zespołu ds. Infrastruktury, Rozwoju Lokalnego, Polityki Regionalnej oraz Środowiska KWRiST. W części dotyczącej ustawy wdrożeniowej obradom przewodniczył mec. Rafał Cieślik reprezentujący ZWRP.

Po długiej i merytorycznej dyskusji Zespół nie wydał opinii do projektu. A to dlatego, że samorządy województw mają do niego jeszcze dwa zasadnicze zastrzeżenia.

Pierwsze dotyczy roli BGK jako monopolisty przy wydatkowaniu tzw. części pożyczkowej Krajowego Planu Odbudowy. Województwa proponują rozważenie zmiany treści poprzez rozszerzenie katalogu instytucji tam wskazanych o jednostkę wspierającą plan rozwojowy, czyli podmiot, któremu w drodze porozumienia albo umowy zawartych z instytucją odpowiedzialną za realizację inwestycji, została powierzona realizacja zadań w ramach inwestycji, w szczególności samorząd województwa. Taka zmiana pozwoliłaby zaangażować Regionalne Fundusze Rozwoju do obsługi środków zwrotnych w ramach KPO. W opinii samorządów należy uwzględnić potencjał regionalnych funduszy rozwoju w planowanych działaniach.

Druga uwaga dotyczy braku możliwości – w świetle polskiego prawa – odwołania się od ustaleń Instytucji Audytowej. Oznacza to, że w tym przypadku nie ma zastosowania zasada dwuinstancyjności, którą co do zasady gwarantuje Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej (art. 78). Dodatkowo w perspektywie 2021-2027 w odróżnieniu od przepisów na okres programowania 2014-2020 instytucji zarządzającej przypisano zadanie „zapewnienie środków stanowiących równowartość dofinansowania w przypadku korekt finansowych będących efektem działań lub zaniechań instytucji zarządzającej”. Natomiast zgodnie z projektem kontraktu programowego strona samorządowa ponosi skutki finansowe, m.in. w sytuacji przekroczenia tzw. poziomu błędu skutkującego nałożeniem korekty ekstrapolowanej. Jak oceniają samorządy regionalne, w praktyce oznacza to konieczność ponoszenia nie przez Skarb Państwa, lecz samorządy województw konsekwencji finansowych korekt nakładanych przez Instytucję Audytową. Jednak gdy ustalenia IA powodują negatywne konsekwencje dla budżetu jednostki, instytucje sytemu realizacji Polityki spójności nie mogą wstąpić na drogę sądową.

Opinia dotycząca projektu ustawy ma zapaść na posiedzeniu plenarnym Komisji Wspólnej, które odbędzie się w środę, 27 października br.