7 kwietnia br. (środa) odbyło się wysłuchanie publiczne do Umowy Partnerstwa. Umowa to najważniejszy dokument określający, w co Polska zainwestuje fundusze europejskie na lata 2021-2027. Chodzi o 76 miliardów euro z unijnej polityki spójności i Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji.

O projekcie Umowy Partnerstwa

Projekt Umowy Partnerstwa przygotowało Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej, które na przełomie stycznia i lutego prowadziło konsultacje w tej sprawie. Zgodnie z propozycją przedstawioną w projekcie rozporządzenia ogólnego Parlamentu Europejskiego i Rady polityka spójności na lata 2021-27 ma obejmować: Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (EFRR), Fundusz Spójności (FS), Europejski Fundusz Społeczny+ (EFS+) oraz Fundusz Sprawiedliwej Transformacji (FST). Wspólna polityka rybołówstwa obejmie Europejski Fundusz Morski i Rybacki (EFMR). Fundusze te wzajemnie się uzupełniają. Umowa Partnerstwa jest bazą dla dalszych szczegółowych rozwiązań, które są wypracowywane na poziomie programów krajowych oraz programów regionalnych

Podobnie jak w latach 2014-2020 ministerstwo proponuje w nowej rozpoczynającej się perspektywie na lata 2021-2027, aby około 60% funduszy z polityki spójności trafiło do programów realizowanych na poziomie krajowym, a pozostałe 40% otrzymały programy regionalne, zarządzane przez marszałków województw. Pieniądze na programy regionalne podzielono według algorytmu opartego na danych statystycznych dotyczących liczby ludności i PKB na mieszkańca oraz dodatkowo wskaźnika ubytku ludności w latach 2014-2018 dla poszczególnych województw. Pozostałe wskaźniki dobierano odpowiednio do celu polityki. 75% środków zostało już podzielonych, a 25% (7,1 miliarda euro) zostanie podzielone w wyniku negocjacji kontraktu programowego. Kluczowe dla rządu i samorządu województwa projekty, zgłoszone przez marszałków do kontraktów programowych, mogą liczyć na dodatkowe fundusze.

Oprócz 16 programów regionalnych przewidziano 9 programów krajowych, w tym program dedykowany pomocy żywnościowej najbardziej potrzebującym (dawniej pozostający poza polityką spójności Program Operacyjny Pomoc Żywnościowa), program w zakresie rybactwa i morza oraz Program na rzecz Sprawiedliwej Transformacji. Ponadto Polska będzie uczestniczyła w programach Interreg: 9 programach transgranicznych, 2 programach transnarodowych i 4 programach współpracy międzyregionalnej.

Konsultacje i uwagi

Projekt Umowy Partnerstwa został przedłożony do publicznych konsultacji w połowie stycznia 2021 r. Proces konsultacji obejmował m.in. 16 zdalnych konferencji regionalnych, tj. 48h konsultacji transmitowanych na żywo, w których udział wzięło ponad 4100 uczestników. Do 22 lutego 2021 r. można też było składać uwagi do Projektu Umowy Partnerstwa za pośrednictwem formularza na stronie www.funduszeeuropejskie.gov.pl .

Do Ministerstwa wpłynęło poprzez formularz ponad 5 tys. uwag ze strony wszystkich aktorów życia społecznego: administracji, przedsiębiorców, przedstawicieli organizacji pozarządowych, jak również indywidualnych osób.

Wysłuchanie publiczne ma uzupełnić konsultacje prowadzone przez rząd. Pomysłodawcą i patronem wysłuchań jest Podkomitet do spraw Rozwoju Partnerstwa, który funkcjonuje w systemie wdrażania Funduszy Europejskich. Jego członkami są przedstawiciele rządu, samorządu, partnerów społecznych i gospodarczych, a także organizacji społeczeństwa obywatelskiego. Wysłuchanie przygotowała Fundacja Stocznia oraz Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych we współpracy z Ministerstwem Funduszy i Polityki Regionalnej.

Wysłuchanie publiczne

Środowe spotkanie prowadzili: Marcin Tumanow, przewodniczący Podkomitetu do spraw Rozwoju Partnerstwa, Business Centre Club oraz Iwona Janicka, Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych.

– Badania, innowacje, cyfryzacja, ochrona zdrowia, klimat i środowisko to między innymi w te obszary chcemy zainwestować pieniądze z polityki spójności. Umowa Partnerstwa łączy polskie potrzeby rozwojowe i oczekiwania Komisji Europejskiej.- mówił wiceminister funduszy i polityki regionalnej Waldemar Buda.

W charakterze mówców w wysłuchaniu wzięli udział m.in. przedstawiciele administracji publicznej:

• Bartłomiej Zydel, Związek Powiatów Polskich
• Grzegorz Cichy, Unia Miasteczek Polskich
• Grzegorz Kamiński, Unia Metropolii Polskich im. Pawła Adamowicza
• Jacek Gursz, Stowarzyszenie Gmin i Powiatów Wielkopolski
• Łukasz Kasprzak, Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego
• Krzysztof Iwaniuk, Związek Gmin Wiejskich RP
• Marek Wysocki, Politechnika Gdańska Centrum Projektowania Uniwersalnego

Łukasz Kasprzak tłumaczył, że – Umowa Partnerstwa to niezwykle ważny dokument, ponieważ determinuje w jaki sposób będziemy wydatkować środki europejskie w latach 2021 – 2027. Dlatego niezwykle istotne jest, aby był to dobry dokument. Jak mówił, województwo dolnośląskie przekazało w ramach trwających konsultacji społecznych ponad 100 uwag do tego dokumentu.

Łukasz Kasprzak przypomniał, że województwo dolnośląskie jest w perspektywie finansowej 2021 – 2027 klasyfikowane jako region znajdujący się w fazie przejściowej, czyli taki, w której średnia na jednego mieszkańca przekroczyła 75% średniej unijnej. – Jest to niezwykle ważne, ponieważ będziemy mieli do dyspozycji mniej środków, mniej alokacji na RPO, ale też poziom dofinansowania będzie mniejszy niż do tej pory.– mówił.

Jego zdaniem zaproponowana w projekcie umowy partnerstwa dla województwa dolnośląskiego alokacja jest zdecydowanie niska i powinna zostać diametralnie zwiększona. Na terenie województwa dolnośląskiego, które rozwija się bardzo dobrze, występuje ogromne zróżnicowanie wewnątrzregionalne. Są bardzo dobrze rozwijające się ośrodki subregionów wrocławskiego i legnicko – głogowskiego, ale na południu województwa występują górzyste subregiony: jeleniogórski oraz wałbrzyski, które zmagają się z bardzo dużymi problemami społeczno – gospodarczymi. Jeżeli w 2015 r. średnia unijna PKB na mieszkańca województwa dolnośląskiego wynosiła 76%, to w subregionie jeleniogórskim wynosiła 55%, a wałbrzyskim 50%. – Widzimy tutaj to olbrzymie zróżnicowanie wewnątrz naszego województwa. Te statystyki wskazują też na to, że 81% obszaru województwa dolnośląskiego leży poniżej tej średniej 75% PKB Unii na mieszkańca. Przekłada się to na fakt, że 62% ludności województwa dolnośląskiego mieszka na obszarze, który jest poniżej średniej unijnej 75%. – podawał.

W ocenie przedstawiciela samorządu regionu dolnośląskiego oznacza to, że alokacja województwa dolnośląskiego powinna być zdecydowanie wyższa. Subregiony na południu województwa zmagają się z dużymi problemami, czy to depopulacji, starzenia się ludności, dostępności transportowej. Wiele inwestycji wymaga też efektywność energetyczna. Na to wszystko są potrzebne środki m.in. z regionalnego programu operacyjnego, dlatego apelujemy o zwiększenie alokacji dla tego programu. Zwracam też uwagę na fakt, że na terenie województwa dolnośląskiego jest 17 średnich miast tracących funkcje społeczno-gospodarcze, które to są obszarem strategicznej interwencji państwa. Wśród tych miast 46% ludności zamieszkuje miasta klasyfikowane jako kryzysowe. Mamy więc duże potrzeby i środki w ramach RPO powinny zostać zwiększone, aby wspierać rozwiązywanie tych problemów. W tym kontekście należy się zastanowić nad możliwością zastosowania mechanizmu transferu środków z regionów  lepiej rozwiniętych do regionów w okresie przejściowym, aby zapewnić ich lepszą transformację w okresie przejściowym.  Jednocześnie w perspektywie 2021 – 2027 będziemy wdrażać fundusz Sprawiedliwej Transformacji. – tłumaczył.

Zarząd województwa dolnośląskiego stoi na stanowisku, że powinien on być wdrażany i zarządzany regionalnie. Jak mówił Łukasz Kasprzak, tylko takie regionalne wdrażanie i zarządzanie środkami funduszu pozwoli skoordynować i zapewnić komplementarność wydatkowania środków na terenie regionu. – Apelujemy również ,aby obok subregionu wałbrzyskiego mógł z tego funduszu korzystać także powiat kamiennogórski, który działał funkcjonalnie w ramach Dolnośląskiego Zagłębia Węglowego, a także obszar powiatu zgorzeleckiego i Bogatyni, ponieważ już chcemy objąć pewnymi działaniami ten obszar, aby prowadzić sprawiedliwą transformację. Również ważna jest kwestia demarkacji. Powinna ona zostać lepiej opisana i wyraźnie pokazywać granice pomiędzy różnymi środkami i funduszami, które będziemy mieli do dyspozycji w regionie. – wskazywał przedstawiciel Urzędu Marszałkowskiego Województwa Dolnośląskiego.