16 listopada br. odbyło się posiedzenie sejmowej podkomisji stałej do spraw monitorowania wykorzystania funduszy Unii Europejskiej w zakresie infrastruktury (INF) dotycząca Informacji Ministra Funduszy i Polityki Regionalnej na temat stanu negocjacji z Komisją Europejską krajowych i regionalnych programów operacyjnych dotyczących infrastruktury w nowej perspektywie finansowej na lata 2021-2027.

Informację przedstawiła Małgorzata Jarosińska – Jedynak, sekretarz stanu w Ministerstwie Funduszy i Polityki Regionalnej.

Umowa Partnerstwa została zatwierdzona przez Komisję Europejską w czerwcu 2022 roku. Do oficjalnych negocjacji z KE zostały przesłane wszystkie programy krajowe oraz programy regionalne. Działania infrastrukturalne zawierają następujące programy: Fundusze Europejskie na Infrastrukturę Klimat i Środowisko (FENIKS), Fundusze Europejskie dla Polski Wschodniej, Fundusze Europejskie do Rozwoju Cyfrowego oraz 16 RPO. W perspektywie finansowej 2021 – 2027 samorządy województw zarządzają alokacją około 44 %. W przypadku kończącej się perspektywy 2014 – 2020 była to alokacja na poziomie 40 %.

Program FENIKS oraz Program Fundusze Europejskie dla Polski Wschodniej, otrzymał pozytywną decyzję KE 6 października 2022 roku. Program Fundusze Europejskie do Rozwoju Cyfrowego został przesłany do KE 16 września 2022 roku i w chwili obecnej ministerstwo oczekuje na decyzję zatwierdzającą ten program.

Wszystkie 16 RPO zostało pod koniec października przesłane do KE i w tej chwili ministerstwo oczekuje na decyzję zatwierdzającą te programy. Decyzja KE zatwierdzająca 16 RPO powinna zapaść do końca 2022 roku. W przypadku 16 RPO trwa teraz dyskusja na poziomie KE dotycząca warunków zatwierdzenia tych programów.

W chwili obecnej wszystkie instytucje krajowe i regionalne zaangażowane w zarządzanie funduszami UE pracują nad kolejnymi dokumentami niezbędnymi do tego, żeby wdrażać środki europejskie. Konieczne jest powołanie komitetów monitorujących dla wszystkich programów we wszystkich instytucjach zarządzających programami. Do końca roku powinno udać się powołać wszystkie komitety monitorujące. Ważne jest w tym zakresie sprawne powoływanie kandydatów do składów komitetów przez organizacje pozarządowe.

W nowej perspektywie finansowej 2021 – 2027 szczególnie w kontekście realizacji i celów Europejskiego Zielonego Ładu nastąpiła większa koncentracja środków na wsparcie obszarów kluczowych takich jak ochrona środowiska, ochrona klimatu, zwiększenie innowacji czy też wykorzystanie czystej energii.

Znacznie zostały ograniczone inwestycje w tradycyjnie pojmowaną infrastrukturę. Dzisiaj musimy kłaść nacisk na wspieranie gospodarki niskoemisyjnej, efektywności energetycznej, dostosowanie się do zmian klimatu, odnawialne źródła energii, gospodarka obiegu zamkniętego.

Największym programem jest FENIKS. Alokacja dla tego programu wyniesie ponad 24 mld euro. W przypadku Programu Fundusze Europejskie dla Polski Wschodniej udało się wynegocjować wsparcie dla tego programu w wysokości 2, 6 mld euro przeznaczonych na realizację projektów dla województw podlaskiego, lubelskiego, podkarpackiego, świętokrzyskiego oraz warmińsko –mazurskiego, dołączyło również województwo mazowieckie, ale tylko część regionalna bez Warszawy i 9 otaczających ją powiatów. Program Fundusze Europejskie dla Polski Wschodniej będzie się koncentrował na czterech głównych obszarach, tj. przedsiębiorczość i inwestycje, energia i klimat (430 mln euro), spójność sieci transportowej (1 mld 120 mln euro), zrównoważona turystyka (140 mln euro). Komisja Europejska znacznie ograniczyła środki finansowe na infrastrukturę drogową zarówno w programach krajowych, jak i regionalnych w porównaniu do perspektywy finansowej 2014 – 2020.

W zakresie programu Fundusze Europejskie do Rozwoju Cyfrowego kontynuowane będą działania dla nowoczesnej infrastruktury szerokopasmowej dotyczące zapewnienia szybkiego Internetu. Alokacja dla tego działania to około 800 mln euro.

W zakresie 16 RPO prawidłowa nazwa programu to Fundusze Europejskie dla konkretnego województwa. Programy infrastrukturalne realizowane będą we wszystkich celach polityki spójności. W pierwszym celu będzie to infrastruktura związana ze wzmocnieniem zdolności badawczych, innowacyjności oraz wzmocnienie konkurencyjności przedsiębiorstw (3, 7 mld euro). W drugim celu tematycznym wsparciem będzie objęta gospodarka niskoemisyjna, wykorzystanie energii z odnawialnych źródeł energii, poprawa efektywności energetycznej infrastruktury publicznej, przedsiębiorstw, wymiana źródeł ciepła (2,2 mld euro).

Alokacja na działania związane z adaptacją do zmian klimatu to 1 mld euro. W ramach RPO będą również realizowane działania w zakresie poprawy i stanu zasobów wodnych. Działania będą realizowane poprzez ograniczenie ładunku emisji zanieczyszczeń z sektora wodnego. Będą to projekty dot. infrastruktury kanalizacji sanitarnej, budowa i przebudowa oczyszczalni ścieków komunalnych.

Priorytetem będzie efektywne gospodarowanie wodą do spożycia. Infrastruktura wodnokanalizacyjna w ramach 16 RPO to 745 mln euro. W ramach 16 RPO przewidziana została również gospodarka odpadowa dot. projektów związanych z unieszkodliwianiem odpadów, budowa punktów selektywnej zbiórki odpadów, modernizacja instalacji komunalnych do przetwarzania odpadów (322 mln euro).

480 mln euro zostało skierowane na infrastrukturę, która przyczynia się do ochrony przyrody, tj. centra różnorodności biologicznej, infrastruktura poprawiająca ruch turystyczny, inwestycje skierowane na zieloną i błękitna infrastrukturę. W ramach RPO będą realizowane również działania w ramach infrastruktury transportowej, cel polityki drugi i trzeci, czyli kwestie związane z mobilnością miejską.

We wszystkich RPO alokacja w ramach infrastruktury drogowej oraz taboru planowana jest na poziomie 5,5 mld euro. Wsparcie mobilności w miastach to prawie 2,2 mld euro, natomiast wsparcie transportu poza siecią TNT to 3, 6 mld euro.

Jeśli chodzi o województwa objęte wsparciem z Funduszu Sprawiedliwej Transformacji, tj. dolnośląskie, śląskie, łódzkie, wielkopolskie, małopolskie (w wyniku negocjacji z KE nie ma zgody, aby finansować transformację woj. lubelskiego) to wsparcie infrastruktury transportowej i tabor zostało przewidziany w kwocie 176 mln euro.

Na posiedzeniu obecny był mec. Rafał Marchewka, doradca ZWRP.