Zaangażowanie władz lokalnych i regionalnych w krajowe plany wycofania węgla i pomyślne uruchomienia unijnego Funduszu Sprawiedliwej Transformacji jest kluczowe. Tak uznali uczestnicy debaty organizowanej przez Komitet Regionów.

Podczas gdy państwa członkowskie określają obecnie swoje plany i priorytetowe inwestycje w ramach mechanizmu sprawiedliwej transformacji, Europejski Komitet Regionów (KR) zgromadził władze lokalne i regionalne oraz instytucje UE, aby omówić zaangażowanie miast i regionów w wycofywanie węgla, ograniczanie śladu węglowego przemysłu oraz zajęcie się społecznymi i gospodarczymi skutkami przejścia na gospodarkę neutralną dla klimatu.

W wielopoziomowym dialogu KR-u wzięli udział przedstawiciele głównych beneficjentów mechanizmu sprawiedliwej transformacji o wartości 150 mld euro, Niemiec, Polski i Rumunii. Wydarzenie było częścią spotkania platformy na rzecz sprawiedliwej transformacji, której celem jest pomoc państwom członkowskim i regionom UE na drodze do neutralności klimatycznej.

Biorący udział w dyskusji europoseł Jan Olbrycht podkreślił, że „przygotowanie terytorialnych planów sprawiedliwej transformacji będzie testem, czy istnieje wola polityczna do praktycznego wdrożenia wielopoziomowego zarządzania”.

Marszałek województwa śląskiego Jakub Chełstowski zauważył, że dyskusje na temat wyzwań wynikających z transformacji rozpoczęły się w regionie już w 2019 roku.

Burmistrz Sewilli (Hiszpania) i przewodniczący komisji środowiska ENVE Komitetu Regionów Juan Espadas powiedział, że zielony Ład UE musi być kamieniem węgielnym wszystkich polityk UE. Jego zdaniem, fundusz i mechanizm sprawiedliwej transformacji dają szansę na osiągnięcie celów Zielonego Ładu i osiągnięcie neutralności klimatycznej w miastach i regionach UE.

Z kolei w ocenie innego Hiszpana, dyrektora generalnego ds. europejskich Asturii Javier Vila Ferrero największą trudnością, jaką będą miały regiony w najbliższych latach, jest doskonała i sprawna koordynacja wszystkich środków, które będą wdrażane. „Konieczne jest poznanie dokładnej kwoty, którą można przypisać do każdego terytorium, bez zwiększania liczby kwalifikujących się regionów” – zaznaczył.

Jak zauważył przedstawiciel prezesa Rady Ministrów Regionu Łużyc z Kancelarii Stanu Brandenburgii (Niemcy) Klaus Freytag, okręg górniczy Łużyce rozciąga się na Niemcy, Czechy i Polskę. Zadeklarował przy tym chęć dalszej, ciągłej współpracy międzyregionalnej.

Mechanizm sprawiedliwej transformacji zajmuje się społecznymi i gospodarczymi skutkami transformacji i jest nowym narzędziem finansowym UE, które koncentruje się na regionach, branżach i pracownikach, którzy staną przed największymi wyzwaniami związanymi z przejściem na gospodarkę ekologiczną.

Przewiduje uruchomienie do 150 miliardów euro – dzięki połączeniu dotacji, pożyczek, ułatwień, inwestycji prywatnych i publicznych – w ramach trzech filarów: nowego funduszu sprawiedliwej transformacji o wartości 17,5 miliarda euro, programu InvestEU Just Transition, który ma uruchomić do 45 miliardów euro oraz instrument pożyczkowy dla sektora publicznego (PSLF), który składa się z kombinacji dotacji (1,5 miliarda euro) z budżetu UE i pożyczek (10 miliardów euro) udzielonych przez Europejski Bank Inwestycyjny ( EBI). Oczekuje się, że PSLF zmobilizuje do 25 i 30 miliardów euro inwestycji publicznych w ciągu następnych 7 lat.

Parlament Europejski i Rada UE osiągnęły porozumienie polityczne w poniedziałek 26 kwietnia w sprawie propozycji nowego instrumentu pożyczek dla sektora publicznego. Dzięki temu wszystkie propozycje mechanizmu sprawiedliwej transformacji zostały zaakceptowane i oczekują na ostateczne zatwierdzenie przez Parlament Europejski i Radę, aby mogły wejść w życie.

Zgodnie z propozycją Komisji Europejskiej głównymi beneficjentami Funduszu Sprawiedliwej Transformacji będą Polska, Niemcy i Rumunia.

Źródło: samorzad.pap.pl