- Polskie Regiony - serwis informacyjny ZWRP
- +48 22 831 14 41
- biuro@zwrp.pl
Nowe miasta na Mazowszu
Rozbudowa linii kolejowej WKD zakończona
1 stycznia 2024
Tegoroczne „Lekcje o Mazowszu” o kobietach
14 stycznia 2024
Od 1 stycznia na Mazowszu mamy 11 miast więcej.
Niektóre miasta, tak jak Siennica w powiecie mińskim, na obchody odzyskania praw miejskich zapraszają w ten weekend, w święto Trzech Króli. Inne świętowały to wydarzenie już w sylwestra.
Nowe miasta dołączyły do grona czterech miejscowości (Latowicza, Bodzanowa, Jadowa i Jastrzębia), które już w ubiegłym roku zaczęły nowy okres w historii swojego istnienia.
Są to w powiecie mińskim – Siennica i Dobre, w lipskim – Ciepielów i Sienno, kozienickim – Głowaczów i Magnuszew, przysuskim – Gielniów i Odrzywół, garwolińskim – Maciejowice, otwockim – Osieck, radomskim – Przytyk.
Wszystkie te miejscowości (oprócz Dobrego) utraciły prawa miejskie w wyniku represji po powstaniu styczniowym w 1870 r. Łączy je też przybliżony okres rozwoju i nadania praw miejskich, czyli XIV lub XV w.
Kilka ciekawostek:
Najstarsza wzmianka o Siennicy – grodzie bartników – pochodzi z dokumentu z 1220 r., w którym Konrad Mazowiecki dokonuje z zakonem Norbertanek zamiany swoich ziem na m.in. Siennicę. W Siennicy znajdował się też najstarszy na Mazowszu ośrodek kształcenia nauczycieli. Seminarium nauczycielskie mieściło się w murach dawnego klasztoru oo. reformatów.
Dobre znalazło się na szlaku handlowym, łączącym Wilno z Wrocławiem. Dobre było także ośrodkiem eksploatacji rud darniowych, co miało duży wpływ na rozwój handlu wyrobami z żelaza. O eksploatacji materiału na terenie mówią też nazwy okolicznych miejscowości: Rudzienko, Ruda Pniewnik, Rudno. Dobre – jako jedyne z tych 11 miast – utraciło prawa miejskie w 1852 r. na skutek zubożenia miasta. Dochody nie starczały na opłacanie administracji miejskiej. Dobre liczyło wtedy blisko 400 mieszkańców.
Ciepielów był niegdyś ważnym ośrodkiem handlowym. Jako miasto przez krótki czas nazywał się Grzymałów nad Iłżanką. Niektórzy kojarzą też Ciepielów z ruinami synagogi zbudowanej w 1887 r. Podczas II wojny światowej hitlerowcy zdewastowali synagogę i urządzili w niej magazyn. W budynku synagogi znajdował się magazyn gminnej spółdzielni. Dziś popada ona w ruinę.
Z Sienna pochodzili wybitni członkowie rodu Oleśnickich herbu Dębno, m.in. biskup krakowski kardynał Zbigniew Oleśnicki oraz arcybiskup gnieźnieński Jakub z Sienna. Zamek Oleśnickich wznosił się we wschodniej części miasta, jego pozostałością jest tzw. Kopiec. W Siennie przy murowanym kościele zbudowanym w XV w. powstał klasztor paulinów.
Głowaczów leży nad rzeką Radomką na trasie między Warką a Kozienicami, otaczają go Puszcze Kozienicka i Stromecka. Na początku XX w. prowadzone były prace archeologiczne m.in. „Na Trawce” koło młyna, które ujawniły pozostałości po pogańskim cmentarzysku (kultura Przeworska) z I i II w. p.n.e.
Nazwa miejscowości Magnuszew pochodzi od imienia „Magnus”, które nosił w XII w. komes mazowiecki, założyciel miejscowości. Magnuszew tracił prawa miejskie dwa razy. Po raz pierwszy w 1576 r. kiedy został zdegradowany do rangi wsi po serii pożarów drewnianej zabudowy. Prawa miejskie odzyskał w 1776 r., ale stracił je ponownie w 1870 r. po powstaniu styczniowym.
To właśnie z Gielniowa pochodzi polski poeta-pieśniarz średniowieczny, kaznodzieja, bernardyn, błogosławiony kościoła katolickiego, znany w literaturze jako Władysław z Gielniowa.
Zgodę na założenie miasta Odrzywół wydał król Władysław II Jagiełło za umożliwienie przeprawy wojskom polskim podążającym pod Grunwald przez Wisłę. Przeprawę umożliwił most pontonowy. W tych czasach był to pierwszy tego typu sposób przeprawy w Polsce.
Maciejowice – to tutaj 10 października 1794 r. rozegrała się bitwa pomiędzy wojskami polskimi dowodzonymi przez gen. Tadeusza Kościuszkę (naczelnika insurekcji) a wojskami rosyjskimi pod dowództwem gen. Fiodora Denisowa i Iwana Fersena. Zakończyła się klęską wojsk powstańczych. Bitwę pod Maciejowicami upamiętniają pomniki i pamiątkowe głazy m.in. pod pałacem w Podzamczu czy przy szkole w Maciejowicach. W ratuszu znajduje się także Muzeum im. Tadeusza Kościuszki.
Osieck jest miejscowością o średniowiecznym rodowodzie. Nazwa miejscowości znaczy „leśny zasiek na drodze”, „warownia leśna zbudowana z powiązanych ze sobą pni drzewnych”. Był to gród obronny strzegący leśnego traktu, który wraz z rozwijającym się podgrodziem dał początek osadzie. W 1919 r w pobliżu Osiecka odkryto cmentarzysko datowane na I–III w.n.e. przebadane w latach 1923–1926. Już w XII w. Osieck stał się siedzibą parafii, a w XIII w. mógł mieć prawa miejskie, lecz pierwsze znane dokumenty, które potwierdzają nadanie praw miejskich są z 1558 r. W latach dwudziestych XVII w. w zamku osieckim kilkakrotnie przebywał król Zygmunt III Waza, chroniąc się przed zarazą wraz z rodziną i dworem.
Przytyk pępkiem Europy? – taką nazwę nosi skrzyżowanie dwóch szlaków handlowych (Traktu Mazowieckiego Warszawa – Kraków z Traktem Wielkopolskim Lublin – Poznań), na którym leży ta miejscowość. Przytyk od początku należał do rodziny Podlodowskich, z której pochodziła Dorota Podlodowska, żona Jana Kochanowskiego. Po ich ślubie miejscowość stała się własnością rodową Kochanowskich.
źródło: mazovia.pl
